Τι είναι το φύσημα;

Το φύσημα είναι ένα επιπλέον ήχος που ακούγεται όταν ένα ιατρός ακροάζεται την καρδιά με ένα στηθοσκόπιο. Ο ήχος του φυσήματος μοιάζει συνήθως με ένα “φσσς”, όπως όταν φυσάμε (έτσι έχει πάρει και την ονομασία “φύσημα”).

Οι φυσιολογικοί καρδιακοί ήχοι (1^ος και 2^ος καρδιακός τόνος) δημιουργούνται όταν οι βαλβίδες της καρδιάς κλείνουν και το αίμα κινείται μέσα στην καρδιά (Εικόνα 1). Οι καρδιακές βαλβίδες είναι κατασκευασμένες ώστε να επιτρέπουν την κίνηση του αίματος μόνο προς μία κατεύθυνση. Μοιάζουν με πόρτες που ανοίγουν μόνο προς μία φορά, επιτρέποντας το αίμα να φύγει, αλλά να μην επιστρέψει πίσω.

Το φύσημα δημιουργείται όταν ο ήχος της ροής του αίματος μέσα στην καρδιά ή τα αγγεία είναι τόσο δυνατός, ώστε να μπορεί να γίνει ακουστός με το στηθοσκόπιο. Αυτό μπορεί να συμβαίνει σε μία υγιή καρδιά. Υπάρχει όμως περίπτωση να οφείλεται σε καρδιακές παθήσεις που αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας των καρδιακών βαλβίδων ή τον τρόπο που κυκλοφορεί το αίμα στην καρδιά και στα αγγεία.

Πώς θα ξέρω αν έχω φύσημα;

Οι περισσότεροι άνθρωποι μαθαίνουν ότι έχουν ένα καρδιακό φύσημα σε μία προληπτική εξέταση ρουτίνας. Αν ο ιατρός σου ακούσει ένα φύσημα, μπορεί να σου ζητήσει όταν σε ακροάζεται με το στηθοσκόπιο να κρατήσεις για λίγο την αναπνοή σου ή να αλλάξεις τη θέση που κάθεσαι. Με τον τρόπο αυτό θα έχει περισσότερες πληροφορίες για τον τύπο του φυσήματός σου.

Αν έχω φύσημα, αυτό σημαίνει ότι έχω καρδιολογικό πρόβλημα;

Όχι πάντα. Άνθρωποι με φυσιολογική καρδιά και φυσιολογικά αγγεία μπορεί να έχουν φύσημα. Αυτά τα φυσήματα οι καρδιολόγοι τα ονομάζουν “αθώα” ή “λειτουργικά”. Τα αθώα φυσήματα δεν προκαλούνται από καρδιολογικά προβλήματα. Αυτού του είδους τα φυσήματα μπορεί να ακούγονται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Ωστόσο, τα “αθώα” ή “λειτουργικά” φυσήματα είναι πιο συχνά σε νεαρά, αδύνατα άτομα και σε εγκύους.

Το ποσοστό των παιδιών που βρίσκονται στη σχολική ηλικία και εμφανίζει κάποιο “αθώο”  φύσημα που εξαφανίζεται κατά την ανάπτυξή τους φτάνει το 70%.

Τα φυσήματα αυτά μπορεί να εμφανίζονται ή να γίνονται εντονότερα όταν ένα παιδί έχει πυρετό.

Οι λόγοι που τα παιδιά εμφανίζουν συχνά φύσημα είναι πολλοί όπως:

• Η ελαστικότητα θωρακικού τοιχώματος
• Η ψηλή καρδιακή συχνότητα που φυσιολογικά υπάρχει στην παιδική ηλικία
• Η αναιμία που παρατηρείται συχνά στα παιδιά.

Υπάρχουν όμως και φυσήματα που είναι παθολογικά. Τα φυσήματα αυτά προκαλούνται από καρδιαγγειακές παθήσεις. Συνήθη αίτια παθολογικών φυσημάτων είναι:

• Προβλήματα των καρδιακών βαλβίδων – Οι βαλβίδες μπορεί να μην κλείνουν καλά και να περνάει αίμα προς τα πίσω (ανεπάρκεια) ή να μην ανοίγουν καλά (στένωση).
• Άλλες καρδιακές παθήσεις, όπως συγγενείς ανωμαλίες στην καρδιά. Παράδειγμα αποτελούν επιπλέον τρύπες στα τοιχώματα της καρδιάς, όπως είναι η μεσοκολπική και μεσοκοιλιακή επικοινωνία και η στένωση μεγάλων αγγείων, όπως η στένωση του ισθμού της αορτής.

Θα χρειαστεί να κάνω εξετάσεις;

Αν ο ιατρός σου ακούσει ένα φύσημα θα πρέπει να εξετάσει αν είναι αθώο ή παθολογικό. Επομένως πιθανόν να σου συστήσει να εξεταστείς από ένα καρδιολόγο. Ο καρδιολόγος θα ρωτήσει το ιατρικό ιστορικό σου, θα σε εξετάσει κλινικά και θα σου κάνει ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπέρηχο καρδιάς. Στον υπέρηχο της καρδιάς ο καρδιολόγος σου βλέπει εικόνες της καρδιάς σου καθώς χτυπά και μπορεί να πάρει πληροφορίες για το μέγεθος της, τη δύναμή της (κλάσμα εξώθησης) και τη λειτουργία των βαλβίδων (Εικόνα 2).

Αν το φύσημα είναι αθώο δεν θα χρειαστεί επιπλεόν ιατρικός έλεγχος.

Πώς αντιμετωπίζεται ένα παθολογικό φύσημα;

Η θεραπεία εξαρτάται από την καρδιακή πάθηση που προκαλεί το φύσημα. Επίσης εξαρτάται και από τη σοβαρότητα της καρδιακής πάθησης. Αν είναι ήπιας μορφής ενδέχεται να μην χρειάζεται θεραπεία και να αρκεί η συστηματική παρακολούθηση στη συχνότητα που θα καθορίσει ο καρδιολόγος για να ελέγξει την εξέλιξή της.

Αν όμως είναι σοβαρή τότε είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί αντιμετώπιση. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει είτε φαρμακευτική αγωγή, είτε χειρουργική επιδιόρθωση, είτε συνδυασμό τους.

Χρειάζεται να πάρω αντιβιοτικά πριν πάω στον οδοντίατρο;

Ρώτησε τον καρδιολόγο σου. Παλαιότερα οι ιατροί πρότειναν τη λήψη προφυλακτικής αντιβιοτικής αγωγής σε πολλές περιπτώσεις ασθενών με φύσημα που έκαναν οδοντικές θεραπείες. Στη σύγχρονη καρδιολογία όμως μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις καρδιακών παθήσεων που προκαλούν φύσημα είναι απαραίτητο να λαμβάνεται προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή για τον κίνδυνο ενδοκαρδίτιδας. Ο καρδιολόγος σου θα σου εξηγήσει αν ανήκεις σε μία από αυτές της κατηγορίες.